Het belang van redelijkheid en billijkheid bij de opzegging van duurovereenkomsten
Inleiding
Op 29 november 2024 heeft de Hoge Raad opnieuw duidelijkheid verschaft over de juridische eisen bij de opzegging van duurovereenkomsten. Onder duurovereenkomsten vallen bijvoorbeeld ook raamovereenkomst. De arresten draaien om de franchiseovereenkomsten van Leen Bakker en de vraag in hoeverre redelijkheid en billijkheid een rol spelen bij het opzeggen van dergelijke overeenkomsten. In deze blog belichten we de kern van deze arresten en bespreken we de praktische implicaties voor partijen in langdurige samenwerkingen.
De casus
De vier zaken die bij de Hoge Raad aanhangig waren, betroffen de opzegging van franchiseovereenkomsten door Leen Bakker. De franchisenemers voerden aan dat de opzegging ongeldig was omdat Leen Bakker bij de opzegging geen schadevergoeding had aangeboden, hoewel dat volgens de rechter wel vereist was. Zowel de kantonrechter als het hof oordeelden dat de opzegging rechtsgeldig was, maar dat Leen Bakker een schadevergoeding aan de franchisenemers verschuldigd was. Hiertegen stelden de franchisenemers cassatieberoep in.
Rechtsvraag
De kernvraag in cassatie was of een opzegging van een duurovereenkomst waarbij geen schadevergoeding wordt aangeboden, ongeldig is. De Hoge Raad beantwoordt deze vraag ontkennend, maar nuanceert dit antwoord door de nadruk te leggen op de omstandigheden van het geval.
Oordeel van de Hoge Raad
De Hoge Raad stelt dat een duurovereenkomst met een opzegregeling in beginsel op grond van die regeling kan worden opgezegd. Toch kunnen de eisen van redelijkheid en billijkheid aanvullende eisen stellen aan de opzegging, zoals:
- Een voldoende zwaarwegende grond;
- Het in acht nemen van een opzegtermijn;
- Het aanbod tot betaling van een schadevergoeding.
Als een passende schadevergoeding ontbreekt, maakt dit de opzegging echter niet automatisch ongeldig. Het ontbreken van een schadevergoeding kan wel van invloed zijn op de vaststelling van de hoogte van een alsnog te betalen schadevergoeding. Uitzondering hierop is de situatie waarin het ontbreken van een schadevergoeding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. In dat geval is de opzegging ongeldig.
Proceskosten
Hoewel de Hoge Raad de rechtsgeldigheid van de opzegging bekrachtigt, vernietigt hij de uitspraken van het hof en de rechtbank over de proceskosten. De reden hiervoor is dat het hof onbegrijpelijk oordeelde dat de franchisenemers in eerste aanleg grotendeels in het ongelijk waren gesteld, terwijl in hoger beroep juist werd gekozen voor compensatie van de proceskosten. De Hoge Raad doet dit punt zelf af en compenseert de proceskosten alsnog.
Praktische implicaties
De arresten bevestigen dat partijen bij een duurovereenkomst niet enkel kunnen vertrouwen op de contractuele regeling voor opzegging. Redelijkheid en billijkheid kunnen aanvullende verplichtingen scheppen. Bij het opzeggen van een duurovereenkomst is het raadzaam om:
- Zorgvuldig te toetsen of er zwaarwegende redenen zijn voor de opzegging.
- Een passende opzegtermijn in acht te nemen.
- In voorkomende gevallen een schadevergoeding aan te bieden.
Partijen in langdurige contractuele relaties doen er goed aan om voorafgaand aan een opzegging juridisch advies in te winnen. Dit voorkomt discussies over de rechtsgeldigheid en eventuele schadevergoeding achteraf.
Conclusie
De arresten van 29 november 2024 onderstrepen het belang van redelijkheid en billijkheid bij de opzegging van duurovereenkomsten. Hoewel het ontbreken van een schadevergoeding de opzegging niet direct ongeldig maakt, kan dit wel gevolgen hebben voor de hoogte van een eventuele vergoeding. Partijen in langdurige samenwerkingen moeten rekening houden met de omstandigheden van het geval om geschillen te voorkomen.
Neem contact op
Heeft u vragen over de opzegging van duurovereenkomsten of andere juridische kwesties rondom langdurige contractuele relaties? Bij Speelman & Voogd Advocaten staan wij klaar om u te adviseren en bij te staan. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. Wij helpen u graag verder!