Raad van State past benadering aan bij het beoordelen van spoedeisend belang in verzoeken om voorlopige voorzieningen bij bestemmingsplannen
Op 12 november jl. heeft de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een opvallende uitspraak gedaan die belangrijke gevolgen kan hebben voor bestemmingsplanzaken. Waar er voorheen al snel spoedeisend belang werd aangenomen bij verzoeken om voorlopige voorzieningen in bestemmingsplannen, lijkt de Afdeling bestuursrechtspraak nu een hogere drempel te hanteren. In deze blog bespreken we wat deze uitspraak inhoudt, hoe de rechtspraak rond spoedeisend belang verandert en wat dit kan betekenen voor ontwikkelaars, architecten en andere belanghebbenden in de bouwsector.
Wat houdt de uitspraak van de Raad van State in?
De uitspraak van de voorzieningenrechter van 12 november 2024 betrof een bestemmingsplan voor het ‘Livar Experience Center’ in Echt-Susteren. De voorzieningenrechter oordeelde dat een enkele stelling dat er een voornemen bestaat om te gaan bouwen of om een vergunning aan te vragen, niet langer voldoende is om een spoedeisend belang aan te nemen.
Tot nu toe was het vaak genoeg om aan te geven dat een bouwproject op korte termijn zou starten, waardoor verzoeken om voorlopige voorzieningen sneller in behandeling werden genomen. Maar de voorzieningenrechter heeft nu aangegeven dat de praktijk laat zien dat het aanvragen van vergunningen of het daadwerkelijk uitvoeren van bouwplannen in bestemmingsplanzaken vaak pas plaatsvinden zodra het bestemmingsplan onherroepelijk is. De voorzieningenrechter oordeelde als volgt:
(…)” Anders dan de voorzieningenrechter in het verleden heeft geoordeeld, is de enkele stelling dat het voornemen bestaat om te gaan bouwen of een vergunningaanvraag in te dienen voor bouwen, onvoldoende om spoedeisendheid aan te nemen bij een verzoek om schorsing van een bestemmingsplan. De praktijk leert immers dat het uitzonderlijk is dat er vooruitlopend op de onherroepelijkheid van een bestemmingsplan daadwerkelijk een aanvraag wordt ingediend en uitvoering wordt gegeven aan een bouwplan.”
Dit betekent dat een verzoek om een voorlopige voorziening voortaan meer onderbouwing moet bevatten om daadwerkelijk als spoedeisend te worden beschouwd.
Wat is spoedeisend belang in bestemmingsplanzaken?
Spoedeisend belang speelt een belangrijke rol in bestuursrechtelijke procedures, vooral wanneer iemand bezwaar wil maken tegen de uitvoering van een bestemmingsplan. Een voorlopige voorziening wordt dan aangevraagd bij de rechter om de uitvoering tijdelijk op te schorten totdat de rechter een definitieve uitspraak doet in de hoofdzaak. Dit is vooral relevant voor omwonenden, belanghebbenden of ontwikkelaars die zich willen verzetten tegen de uitvoering van een plan.
De spoedeisendheid zorgt ervoor dat de rechter het verzoek snel oppakt en beoordeelt, maar de nieuwe uitspraak geeft aan dat hier voortaan strikter naar gekeken wordt. Als er geen omgevingsvergunning is aangevraagd en de kans klein is dat een bouwproject direct wordt gestart, zal de rechter minder snel spoedeisend belang aannemen.
Wat betekent dit voor bouwprojecten en vergunningaanvragen?
Voor opdrachtgevers en ontwikkelaars in de bouwsector kan deze uitspraak impact hebben op hun planningen en juridische strategieën. Hier zijn enkele mogelijke gevolgen:
Langere looptijd van bezwaarprocedures
Doordat een spoedeisend belang minder snel wordt aangenomen, kan de behandeling van voorlopige voorzieningen langer duren. Projecten die afhangen van snelle besluitvorming kunnen daardoor vertraging oplopen.
Vertraging bij vergunningaanvragen
Een aannemer of projectontwikkelaar moet er rekening mee houden dat zonder een formele vergunningaanvraag het moeilijker wordt om een voorlopige voorziening af te dwingen. Voor bouwbedrijven die vroegtijdig zekerheid willen over hun plannen, betekent dit mogelijk dat ze eerder een omgevingsvergunning moeten aanvragen.
Zorgvuldige onderbouwing van verzoeken
Als er toch een voorlopige voorziening wordt aangevraagd, is een sterke, goed onderbouwde motivatie nodig. Een simpel voornemen om in de toekomst te gaan bouwen is niet meer voldoende om de rechter te overtuigen van spoedeisend belang.
Nieuwe omstandigheden: hernieuwde verzoeken
Het blijft echter mogelijk om tijdens de bezwaarprocedure een nieuw verzoek om voorlopige voorziening in te dienen als zich nieuwe of andere omstandigheden voordoen. Dit biedt ruimte om alsnog in te spelen op actuele veranderingen in het project of in de directe omgeving van het bouwplan.
Conclusie
De uitspraak van de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak verandert de manier waarop spoedeisend belang in bestemmingsplanzaken wordt beoordeeld. Voor bouwbedrijven en projectontwikkelaars betekent dit dat zij strategisch moeten omgaan met de timing van hun vergunningaanvragen en verzoeken om voorlopige voorzieningen. Het hebben van een deskundige partner op juridisch vlak, zoals een gespecialiseerd advocatenkantoor in bouwrecht, kan hierbij van groot belang zijn.
Neem contact op met Speelman & Voogd Advocaten
Bij Speelman & Voogd Advocaten staan we klaar om te adviseren over de beste juridische stappen om uw bouwproject in goede banen te leiden. Wilt u weten wat deze uitspraak betekent voor uw specifieke project? Neem dan gerust contact met ons op.